Hạt súng trị di tinh, di niệu

Hạt súng còn có tên khiếm thực, đao khiếm, kê đầu mễ... Vị khiếm thực ở nước ta có nguồn gốc từ 2 cây: kê đầu mễ (Euryale ferox Salisb., họ súng Nymphaeaceae) và cây củ súng (Nymphaea stellata Wild., họ súng Nymphaeaceae). Trong hạt súng có chứa nhiều tinh bột, protein, cellulose, Ca, P, Fe, các sinh tố B, C, acid nicotinic và caroten. Theo Đông y, hạt súng vị ngọt, sáp, tính bình; vào tỳ, thận. Có tác dụng cố thận sáp tinh, bổ tỳ, trừ thấp tiêu trệ, chỉ tiết tả. Dùng cho các trường hợp tỳ hư tiết tả, di tinh, huyết trắng, khí hư, di niệu. Hằng ngày có thể dùng 15 - 30g bằng cách luộc, ninh, sắc, tán bột.

Cây kê đầu mễ cho vị thuốc khiếm thực.

Cách dùng khiếm thực làm thuốc

Ích thận, cố tinh: kim anh tử, khiếm thực, liều lượng bằng nhau, xay thành bột mịn, làm hoàn. Mỗi lần uống 8g, chiêu với nước cơm. Trị chứng di tinh, bạch trọc (tinh tự ra, đái đục).

Kiện tỳ, cầm tiêu chảy: sơn dược 12g, bạch truật 8g, đảng sâm 12g, phục linh 12g, khiếm thực 12g, ý dĩ nhân 12g, trần bì 12g, trạch tả 8g, thần khúc 8g, cam thảo 4g. Sắc uống khi còn nóng. Trị trẻ em tỳ hư, tiêu hóa kém, tiêu chảy kéo dài.

Thử thấp, chỉ đới:

- Khiếm thực 12g, bạch quả 12g, sơn dược 20g, hoàng bá 8g, xa tiền tử 12g. Tất cả nghiền thành bột hoặc sắc uống. Dùng cho chứng thấp nhiệt đới hạ.

- Bột khiếm thực, bột phục linh, liều lượng bằng nhau luyện với mật ong làm hoàn. Mỗi lần uống 12g, chiêu với nước muối nhạt. Trị bạch đới.

- Trị bệnh đái tháo đường: khiếm thực 63g, gan lợn 125 - 250g nấu chín ăn.

Một số món ăn - bài thuốc có hạt súng

Chè khiếm thực liên nhục: khiếm thực 30g, liên nhục 15g nấu chín nhừ thêm đường; mỗi ngày làm ăn 2 lần, đợt dùng 1 tháng. Dùng cho các trường hợp di tinh, hoạt tinh, khí hư, huyết trắng, tiểu buốt, tiểu dắt (di niệu).

Canh khiếm thực đại táo: khiếm thực 30g (sao vàng), đại táo 15g, cho nước lượng thích hợp nấu chín nhừ, cho thêm chút dấm rượu khuấy đều. Uống trước khi ngủ. Dùng cho người cao tuổi tiểu đêm, di niệu.

Canh tôm khiếm thực: khiếm thực 30g, trứng gà 2 cái, thịt lợn nạc 100g, tôm nõn 60g, cần tây, mộc nhĩ lượng tuỳ ý, thêm gia vị, nấu chín nhừ. Dùng cho người tỳ vị hư nhược, ăn kém chậm tiêu, lão suy trước tuổi.

Cháo hạt súng: bột khiếm thực 60g, gạo tẻ 150g nấu cháo, thêm muối hoặc đường. Dùng cho các trường hợp di tinh, huyết trắng, tiêu chảy mạn tính, tiểu buốt, dắt, di niệu.

Chè liên nhục khiếm thực hoài sơn: khiếm thực 250g, liên nhục 250g, sơn dược 250g, ngó sen 250g; tất cả tán bột trộn đều để sẵn. Mỗi lần dùng 30g khuấy đều với nước sôi thêm đường, ngày ăn 3 lần. Đợt liên tục 10 ngày. Dùng cho trẻ em suy dinh dưỡng, người cao tuổi... bị tiêu chảy kéo dài do tỳ hư.

Kiêng kỵ: cảm cúm khởi phát, táo bón đầy trướng bụng không dùng.

BS. Tiểu Lan