Cây cỏ the

Cây cỏ the còn có tên là cúc ma, cúc mẳn, cóc mẳn, thạch hồ tuy, nga bất thực thảo, địa hồ tiêu, cầu tử thảo... Là một loại cây cỏ nhỏ, thân mềm, mọc bò, cành mọc lòa xòa mọc sát mặt đất, phân rất nhiều cành, ở ngọn có lông trắng mịn, nhưng toàn thân trông nhẵn bóng. Lá đơn, mép có khía 1-3 răng cưa, mọc so le.

Cụm hoa hình đầu, mọc ở nách lá, hoa cái gồm nhiều lớp, cánh hoa hình ống màu trắng, trên có răng cưa, tràng hoa hình chuông có bốn răng hình trứng rộng, màu hơi tím. Quả 4 cạnh, trên có lông mịn nhỏ. Mùa hoa tháng 2 - 5, mùa quả, tháng 4 - 7. Để dùng làm thuốc, thường hái toàn cây cả rễ, dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô.

Cây mọc hoang khắp nơi vùng đồng ruộng ẩm thấp, ruộng bỏ hoang, bờ rãnh, ven đường… Ngay cả trong các thành phố, chỗ những chân tường ẩm, khe gạch vỡ hở đất cũng thường hay gặp cây này.

Theo Đông y, cỏ the có vị đắng, cay, tính ấm, quy vào các kinh phế, can. Thường dùng chữa ho, viêm phế quản, mẩn ngứa, mụn nhọt, hắc lào, eczema,...

Một số bài thuốc kinh nghiệm

Chữa ho gió: Cỏ the (khô 15g hoặc 30g tươi), rửa sạch, đổ 500ml nước, sắc còn 100ml, chia 3 lần uống trong ngày, dùng liền 5 ngày.

Phòng và trị cảm cúm: Dùng cây cỏ the tươi 100g, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, hòa thêm chút rượu trắng, chia 2 lần uống trong ngày, uống ấm. Có tác dụng với các triệu chứng phát sốt, sợ lạnh, tắc mũi, mũi chảy nước, đau đầu, đau mình mẩy…)

Cây cỏ the (trái), cây bách bộ (phải), vị thuốc chữa viêm phế quản mạn tính.

Hỗ trợ chữa viêm phế quản mạn tính: Cỏ the 10g tươi, lá hen 12g, bách bộ 10, trần bì 8g, sắc uống ngày một thang. Uống 10-15 ngày.

Ho do cảm cúm: Cỏ the, lá xương sông, râu ngô, mỗi vị 40g, sắc uống ngày 1 thang. Uống 3-5 ngày.

Mẩn ngứa do thay đổi thời tiết: Dùng cây cỏ the tươi không kể liều lượng, rửa sạch, giã nát, rồi đắp lên chỗ mẩn ngứa xát vào chỗ bị mẩn ngứa, ngày làm nhiều lần. Làm trong vài ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm mũi dị ứng: Dùng cây cỏ the (tươi hay khô đều được) vò nát, đưa vào sát lỗ mũi, hít vào sẽ hắt hơi, sau đó cảm thấy dễ thở và dễ chịu, mỗi ngày thực hiện từ 2-3 lần. Hoặc có thể vò nát cây cỏ the tươi, vê tròn rồi nhét vào lỗ mũi. Tác dụng thông mũi, tiêu viêm.

Trường hợp tăng huyết áp: Cỏ the 20g, hạ khô thảo 10g, mẫu đơn bì 10g (đập vụn, sao qua), hoa hòe 6g (sao vàng), cỏ ngọt 8g. Có thể dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc dạng chè, uống hàng ngày.

Ngoài ra, cỏ the tươi còn được giã nát, thêm ít rượu trắng hoặc giấm ăn, xào nóng, đắp, bó vào nơi bị sưng tấy, tím bầm do va đập, té ngã cũng có tác dụng giảm đau, tán huyết tốt.

Lương y Hữu Đức