Quả nhãn - An thần, bổ khí huyết

(SKDS) -  Nhãn là loại quả ngon được trồng phổ biến khắp nơi trên đất nước ta, nhưng nhiều và ngon nhất là nhãn ở Hưng Yên. Quả nhãn có thể dùng ăn tươi, làm đồ hộp, sấy khô làm long… đều là những sản phẩm được người tiêu dùng ưa chuộng. Các sản phẩm từ nhãn cũng là những vị thuốc quí trong Đông y như cùi nhãn (long nhãn), hạt nhãn, vỏ quả, lá nhãn đặc biệt là long nhãn.

Một số cách dùng long nhãn chữa bệnh

Bài 1 - Thang Quy tỳ: long nhãn 12g, táo nhân 12g, chích hoàng kỳ 12g, bạch truật sao 12g, phục thần 12g, đẳng sâm 12g, mộc hương 4g, viễn chí 6g, đương quy 12g, chích thảo 4g. Sắc uống. Tác dụng bổ huyết an thần. Trị các chứng thiếu máu, mất ngủ, hay quên, kinh hoảng.

Bài 2 - Ngọc linh cao:long nhãn nhục 30g, đường trắng 3g, tây dương sâm 3g. Cho vào bát đậy kín, hấp cách thủy. Mỗi lần ăn 1 thìa với nước sôi. Tác dụng đại bổ nguyên khí. Dùng làm thực đơn bồi bổ tăng lực.

Bài 3 - Long nhãn tửu:long nhãn, liều lượng tùy ý. Xào qua rượu, thêm rượu tùy ý ngâm 100 ngày, hằng ngày uống vài ba lần, mỗi lần 20ml. Dùng như rượu bổ thường ngày để bổ ích tinh thần bổ khí huyết.

Bài 4 -

Cháo hạt dẻ long nhãn: long nhãn 15g, hạt dẻ 10 - 20 hạt, gạo tẻ 50g. Hạt dẻ bóc vỏ, đập vụn, nấu với gạo thành cháo, khi cháo được cho long nhãn vào, đun sôi đều, khi ăn thêm đường. Dùng cho các trường hợp hồi hộp, tim loạn nhịp, mất ngủ, đau lưng mỏi gối.

Bài 5 - Long nhãn đại táo chưng mật ong nước gừng:long nhãn 250g, mật ong 250g, đại táo 250g, nước gừng liều lượng thích hợp. Nấu long nhãn và đại táo cho chín nhừ, thêm nước gừng và mật ong rồi đun sôi. Dùng cho các trường hợp ăn kém, chậm tiêu, da xanh tái, hồi hộp, đánh trống ngực, lo âu, mất ngủ (tâm tỳ lưỡng hư).

Bài 6 -

Quế viên đồng tử kê:gà giò 1 con, long nhãn 30g. Gà làm sạch, cho vào xoong nhỏ thích hợp; thêm long nhãn và chút rượu, giấm, hành, gừng, muối gia vị và nước; hầm nhỏ lửa khoảng 1 giờ. Dùng cho các trường hợp thiếu máu, hồi hộp, mất ngủ, đánh trống ngực.

Bài 7 - Long nhãn hoa sinh:long nhãn 10g, lạc hạt 15g, cho ít muối, ít nước, nấu chín. Dùng cho các trường hợp thiếu máu, chảy máu dưới da.

Bài 8 - Canh long nhãn yến sào: long nhãn 20g, kỷ tử 20g, yến sào 50g. Hầm nhừ, cho thêm đường phèn lượng vừa đủ. Dùng cho các trường hợp hồi hộp loạn nhịp tim, mất ngủ, sốt nóng về chiều, có mồ hôi trộm, ho khan, ít đờm, đờm lẫn huyết (tâm phế âm hư).

Bài 9 - Cháo loãng long nhãn hạt sen: long nhãn 20g, hạt sen 20g, gạo tẻ 100g. Tất cả nấu cháo. Dùng cho các trường hợp cơ thể suy nhược, thiếu máu.

Ngoài cùi nhãn, các bộ phận khác của cây nhãn cũng được dùng trong Đông y:

- Lá nhãn 100g, thái nhỏ, sao vàng sắc với 400ml nước, đun đến khi còn 150ml. Uống làm 2 lần trong ngày. Chữa phù thũng. Với người thể hàn, thêm 3 - 5 lát gừng.

- Vỏ quả nhãn: sao tồn tính, tán mịn, bôi ngoài; chữa bỏng nước sôi bỏng lửa.

-  Hạt nhãn: đốt tồn tính, tán bột mịn; chữa lở ngứa, eczema kẽ ngón chân, tay. Hạt nhãn đốt tồn tính, thêm bạch phàn (liều lượng bằng nhau); xoa ngày 2 lần; chữa hôi nách.

Kiêng kỵ: Người có bụng ngực đầy trướng, nôn thổ, nấc, ho, sốt nhiều đờm dịch xuất tiết không dùng.  

TS. Nguyễn Đức Quang