Không phải nấm linh chi nào cũng chữa được bệnh

Hiện nay có nhiều độc giả viết thư hỏi: Ở vùng miền núi có một loại nấm giống nấm linh chi được người dân hái trên các loại cây gỗ trong rừng đem về dùng hoặc bán với lời quảng cáo là đây là nấm linh chi tự nhiên, có tác dụng như nấm linh chi được bán tại các cơ sở y học cổ truyền. Xin tòa soạn cho biết đây có phải là nấm linh chi không và có công dụng chữa bệnh như nấm linh chi thật không ? Báo Sức khỏe&Đời sống xin đăng phần trả lời của Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn - Chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 để bạn đọc tham khảo.

Trong vài chục năm gần đây, trên thị trường Đông dược nước ta, nấm linh chi và các chế phẩm của nó được lưu hành và tiêu thụ hết sức rộng rãi, nhưng chủ yếu là xích chi (Ganoderma lucidum) và tử chi (Ganoderma japonicum), hai loại đã dùng làm thuốc từ lâu đời và được nghiên cứu hiện đại tương đối đầy đủ. Trên thực tế, kết quả thống kê cho thấy chủng loại linh chi là rất phong phú, ước tính toàn thế giới có 104 loài linh chi. Riêng Trung Quốc có 84 loài, trong đó chỉ có 12 loài được dùng làm thuốc như xích linh chi, tử linh chi, hắc linh chi (G. atrum), bạc thụ chi (G. capense), mật văn bạc chi (G.tenue), tùng sam linh chi (G. tsugae), thụ thiệt…

Loại nấm giống nấm linh chi mà người dân miền núi đang sử dụng.

Nếu xích chi và tử chi đã được bàn đến rất sâu sắc trong các y thư cổ như Bản thảo cương mục, Biệt lục, Bản thảo kinh tập chú, Dược tính luận, Tân tu bản thảo… về phương diện dược tính và công năng chủ trị, đồng thời nghiên cứu hiện đại về dược lý và lâm sàng cũng rất phong phú và toàn diện thì các loại nấm linh chi khác cho đến nay chưa có số liệu khảo sát về lâm sàng và độc tính.

Theo quan sát trên hình ảnh, có thể tạm thời nhận định đây cũng là một loại nấm linh chi nhưng không phải là loại đã được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi. Như trên đã nói, nấm linh chi là một loại dược liệu qúy đã được dùng để trị bệnh và bảo vệ sức khỏe từ lâu đời. Tuy nhiên không phải  bất cứ loại linh chi nào cũng được dùng để làm thuốc. Theo kinh nghiệm của cổ nhân và kết quả nghiên cứu của khoa học hiện đại, trong hơn 100 loài linh chi chỉ có một số rất ít được dùng để chữa bệnh, trong đó đặc biệt thông dụng là linh chi chuẩn hay còn gọi là xích chi và tử chi, hai loại đã được khảo sát khá kỹ về dược lý và lâm sàng.

Vậy nên, câu trả lời trước mắt là với loại nấm này, trước khi sử dụng, rất cần phải được đưa đến các cơ sở nghiên cứu dược liệu và lâm sàng hiện đại để xác định rõ tên khoa học, vì với nhiều loại nấm linh chi việc xác định tên khoa học là hết sức khó khăn (riêng xích chi cũng đã có 45 thứ không dễ xác định) và nghiên cứu tính hiệu quả và tính an toàn của nó. Hơn nữa, người tiêu dùng và người bệnh cũng cần phải hết sức cảnh giác với việc gian thương nhân cơ hội “cơn sốt nấm linh chi” sản xuất hàng giả và tự đặt giá để trục lợi kiếm lời. Không khéo, chuyện “tiền mất tật mang”, chi phí bạc triệu để đổi lấy “nấm mục”, thậm chí độc hại sẽ trở thành hiện thực rõ ràng. 

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn